Objawy zużycia amortyzatorów

Zużycie amortyzatorów następuje stopniowo, dlatego właściwa ocena ich stanu nie zawsze jest łatwa. Istnieje jednak kilka objawów wyeksploatowania, które powinny zapalić w głowie czerwoną lampkę. Jakie są najpopularniejsze oznaki zużycia amortyzatorów? Kiedy dochodzi do przyspieszonego zużycia amortyzatorów i czy można sprawdzić stan amortyzatorów domowymi sposobami?

Amortyzatory pełnią w układzie zawieszenia funkcję tłumików drgań. Podczas przejazdu przez nierówności, dziury czy przeszkody terenowe koła samochodu pracują dzięki zastosowaniu elementów resorujących. Obecnie są to głównie sprężyny, ale w autach dostawczych można jeszcze spotkać resory piórowe także dostępne w ofercie Magnum. O ile jednak sprężyny skutecznie uginają się podczas kontaktu koła z nierównością, to wpadają przy okazji w mocne wibracje. Zapobiega temu amortyzator, który za sprawą oleju i systemu zaworów stawia sprężynom opór.

Zadaniem amortyzatora jest przede wszystkim stabilizowanie nadwozia. W sprawnym układzie karoseria samochodu powinna pozostawać niemal nieruchoma i jeśli mocno buja się podczas jazdy, amortyzatory nie spełniają swojej roli. Dodatkowo amortyzatory dbają o stały kontakt koła z nawierzchnią, co ma ogromne znacznie w zachowaniu przyczepności na drodze. Warto wiedzieć, że na drogę hamowania wpływa nie tylko stan hamulców czy opon, ale także i amortyzatorów.

Oznaki nieprawidłowego działania amortyzatorów najprościej rozpoznać podczas przejazdu przez poprzeczne przeszkody, np. torowisko, krawężniki czy progi zwalniające. W pełni sprawny samochód pokonuje te przeszkody bezproblemowo, szybko odzyskując stabilność. Jeśli jednak sprawność amortyzatorów jest niewystarczająca, karoseria auta jeszcze przez dłuższy czas będzie się bujać. Takie zachowanie samochodu jest nie tylko niekomfortowe, ale i niebezpieczne. Niestabilne nadwozie zachowuje się podczas manewrów w nieprzewidywalny sposób i łatwo stracić panowanie nad kierownicą.

Z czasem mogą pojawić się także problemy z utrzymaniem kierunku jazdy. Samochód z niesprawnymi amortyzatorami kołysze się na boki, np. podczas pokonywania zakrętów czy przejeżdżania przez nierówności. Charakterystyczne myszkowanie pojawia się często na autostradach, przy wyższych prędkościach. Do niebezpiecznej sytuacji dochodzi także po wyjeździe z lasu lub w momencie mijania samochodów ciężarowych. Nagły podmuch wiatru łatwo destabilizuje pojazd, w którym amortyzatory nie tłumią pracy sprężyn.

Inne symptomy świadczące o zużyciu amortyzatorów to:

wydłużona droga hamowania – mniejszy docisk kół do nawierzchni osłabia przyczepność opon,
nierównomierne zużycie opon – charakterystycznym objawem niesprawnych amortyzatorów jest nierównomierne zdarcie opony. Jej powierzchnia jest poszarpana i nieregularna. Efekt ten występuje mocniej na kołach przedniej osi,
częsta i nieadekwatna reakcja systemu ABS – nieprawidłowy docisk kół do drogi utrudnia systemom właściwą reakcję,
„nurkowanie” przodu pojazdy podczas silnego hamowania – gwałtowne przeniesienie środka ciężkości do przodu powoduje nerwową reakcję nadwozia,
„przysiadanie” tyłu samochodu w momencie ruszania i dynamicznego przyspieszania – mocno unosząca się maska i opadający tył po dodaniu gazu to jedne z najczęstszych objawów uszkodzonych amortyzatorów,
częste dobijanie zawieszenia – brak tłumienia pracy zawieszenia może doprowadzić do tzw. dobicia, czyli uderzenia wahacza o gumowy odbój,
nerwowa reakcja nadwozia na nagłą zmianę kierunku jazdy – wykonanie nagłego manewru sprawia, że sprężyny gwałtownie oddają energię i destabilizują samochód. W skrajnym przypadku koła mogą oderwać się od nawierzchni,
podskakiwanie na fotelach i kanapie – jeśli po przejeździe przez poprzeczne nierówności ciała kierowcy i pasażerów podskakują, amortyzatory nie spełniają swojego zadania,
zwiększona podsterowność lub nadsterowność – samochód z niesprawnymi amortyzatorami ma tendencję do wyjeżdżania przodem poza linię zakrętu. W niektórych przypadkach pojawia się też nadsterowność, czyli uślizg kół tylnej osi,
stuki wydobywające się z zawieszenia – uszkodzone elementy mocujące amortyzatory mogą generować na nierównej drodze nieprzyjemne stuki,
ppóźniona reakcja na ruch kierownicy – samochód z uszkodzonymi amortyzatorami prowadzi się z wyraźnym oporem, a nadwozie nie nadąża za kołami.

Jak sprawdzić stan amortyzatorów?

Pomiar sprawności amortyzatorów najlepiej wykonać w dobrych warsztatach i stacjach diagnostycznych. To jeden z elementów każdego okresowego przeglądu technicznego. Wykorzystuje się do tego specjalną maszynę, która wprawia koła w wibracje i sprawdza skuteczność tłumienia. Wyniki nie zawsze są jednoznaczne, bo wpływ na nie ma chociażby profil opon. Opony o wyższej ściance bocznej wypadają w testach amortyzatorów lepiej niż te niskoprofilowe. Poprawnie działające amortyzatory uzyskują sprawność w zakresie od ok. 40 do 80%. Niektórzy mechanicy zalecają wymianę już przy 50% skuteczności. Warto zaznaczyć, że nawet świeżo wyjęte z opakowania amortyzatory nie uzyskają w testach 100% skuteczności – taki wynik świadczy o złej kalibracji urządzenia.

Czy są domowe sposoby na to, by sprawdzić stan amortyzatorów? Najprostszą metodą jest mocne naciśnięcie karoserii tuż nad kołem. Nadwozie powinno wykonać wówczas maksymalnie 1-2 bujnięcia i szybko ustabilizować swoją pozycję. Towarzyszy temu charakterystyczne syknięcie poprawnie tłumiącego amortyzatora. Jeżeli jednak nadwozie buja się jeszcze przez dłuższy czas, amortyzatory nadają się do wymiany. We własnym zakresie można zdiagnozować także uszkodzenia widoczne gołym okiem: korozję, wygięcie tłoczyska, wyciek oleju lub uszkodzenie metalowo-gumowego mocowania.

Czy są sposoby na przedłużenie żywotności amortyzatorów?

Amortyzatory należą do części eksploatacyjnych, zatem naturalnie zużywają się podczas jazdy i wymagają regularnego wymieniania. Sposobów na przedłużenie ich żywotności jest niewiele. Najlepiej oczywiście unikać nierównych dróg, krawężników, torowisk i innych przeszkód, które mocno angażują amortyzatory.

Innym sposobem na rzadszą wymianę amortyzatorów jest spokojna jazda. Brak gwałtownych manewrów, mocnego hamowania i „szarpanej” jazdy również ma wpływ na stan zawieszenia. Dodatkowo jadąc wolno łatwiej zauważyć ubytek w nawierzchni i go ominąć. Wjazd w dziurę jest niestety częstą przyczyną uszkodzenia amortyzatorów, zwłaszcza jeśli amortyzator przy okazji dobije do ogranicznika. Na skutek nagłego i wysokiego ciśnienia może dojść do rozszczelnienia tłoczyska i wycieku oleju.

Co ile kilometrów wymieniać amortyzatory?

Żywotność amortyzatorów uzależniona jest od wielu czynników, m.in. stylu jazdy, jakości dróg czy ciężaru samochodu. Przyjmuje się jednak, że klasyczne amortyzatory olejowe powinny wytrzymać ok. 70-80 tys. km. Nieco mniejszą żywotność mają amortyzatory olejowo-powietrzne, których konstrukcja jest delikatniejsza. Odwdzięczają się za to bardzo szybką reakcją, co ma spore znaczenie, zwłaszcza podczas jazdy z dużą prędkością.

Przypominamy, że amortyzatory samochodowe zawsze trzeba wymieniać parami. Nawet jeśli rozszczelni lub uszkodzi się tylko jeden z nich, drugi również musi zostać zastąpiony. Wynika to z faktu, że różnica siły tłumienia obu amortyzatorów znajdujących się na jednej osi nie może być większa niż ok. 20%. Takie odchylenie od normy sprawiłoby, że samochód straciłby swoją stabilność, a przyczepność obu kół nie byłaby jednakowa.

Z wymianą amortyzatorów nie należy zwlekać, zwłaszcza jeśli zauważy się ślady oleju, pęknięcia czy zaawansowaną korozję. Może się okazać, że tłoczysko swobodnie porusza się w cylindrze i w żaden sposób nie tłumi pracy sprężyn. Wymianę amortyzatorów warto powierzyć zaufanemu serwisowi, który nie tylko zrobi to dobrze, ale i ustawi właściwą geometrię zawieszenia. Jeśli mechanik pominie ten krok i nie ustawi zbieżności kół, samochód w dalszym ciągu będzie prowadził się nieprecyzyjnie.